دیپلماسی آب و اختلاف‌های آبی در منطقۀ آسیای مرکزی

Authors

  • حامد حکمت‌آرا دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات منطقه‌ای، دانشکدۀ روابط بین‌الملل وزارت امورخارجه
  • سید علی محمودی دانشیار گروه روابط بین‌الملل و مطالعات جهان، دانشکدۀ روابط بین‌الملل وزارت امورخارجه
Abstract:

اتحاد شوروی در اواخر سدۀ بیستم فروپاشید و پانزده کشور جدید جایگزین آن شدند. از بین این کشورهای نواستقلال، پنج کشور، منطقۀ آسیای مرکزی را در همسایگی شمالی ایران تشکیل می‌دهند که از نظر فرهنگی و تاریخی از گذشته‌های دور با ایران و جهان اسلام ارتباط تنگاتنگی داشته‌اند. بعضی از این کشورها که در دورۀ اتحاد شوروی براساس مدیریت واحدی از سوی مسکو اداره می‌شدند، پس از استقلال به‌دلیل تضاد منافع دچار اختلاف‌هایی شده‌اند. یکی از این موارد اختلافی، مسئلۀ بهره‌برداری از آب‌های مشترک و فرامرزی است. به‌نظر می‌رسد براساس نظریۀ واقع‌گرایی تدافعی، اقدام‌ها و رفتارهای کشورهای این منطقه و سیاست خارجی آن‌ها ‌در برابر یکدیگر و در زمینۀ آب قابل توضیح است؛ زیرا وقتی یکی از کشورهای منطقۀ آسیای مرکزی در بهره‌برداری از منابع آب مشترک و فرامرزی شروع به اقدام‌های یک‌جانبه می‌کند، کشورهای دیگر که از بابت این اقدام‌ها احساس تهدید می‌کنند، دست به موازنۀ تهدید و اقدام‌های متقابل می‌زنند. البته در دورۀ استقلال جمهوری‌های آسیای مرکزی، نهادهایی در زمینۀ دیپلماسی آب در این منطقه‌ ایجاد شده‌اند؛ اما این نهادهای منطقه‌ای کارایی درخور توجهی نداشته‌اند و نتوانسته‌اند در کاهش اختلاف‌های آبی موجود بین کشورهای این منطقه نقش چندانی ‌ایفا کنند. این نوشتار به‌دنبال پاسخ‌گویی به این پرسش است که چرا دیپلماسی آب در منطقۀ آسیای مرکزی از موفقیت لازم برخوردار نبوده است و بر این باور است که دلیل این موفق‌نبودن، احساس تهدید امنیتی است که کشورهای این منطقه نسبت به یکدیگر دارند و دیپلماسی آب هم در ‌‌تأثیر این نگرانی‌های امنیتی قرار گرفته است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

دیپلماسی علمی ایران در آسیای مرکزی

دیپلماسی علمی مفهومی است که در قرن بیست و یکم، به سبب پیشرفت های فنّاورانه در حوزه های مختلف دانش بشری مطرح شده و بیشتر مورد توجّه قرار گرفته است. به طور کلّی این مفهوم به همکاری های علمی دولت ها و ملّت ها، به منظور رسیدگی و حلّ و فصل چالش های مشترک مربوط است. امروزه دیپلماسی علمی به عنوان ابزاری مناسب جهت ایجاد ارتباط میان ملّت ها و دستیابی به منافع مشترک مورد توجّه قرار می گیرد. منطقه ی آسیای مرکزی ...

full text

دیپلماسی علم و فناوری آمریکا در آسیای مرکزی

ماهیت ماجراجویانۀ سیاست خارجی آمریکا در زمان جورج بوش و حمله به افغانستان و عراق سبب شد که جایگاه بین‌المللی این کشور به‌ویژه در جهان اسلام آسیب ببیند. برای مقابله با این وضعیت، آمریکایی‌ها از ابزارهای مختلف سیاسی، اقتصادی و اجتماعی- فرهنگی استفاده کرده‌اند تا جایگاه بین‌المللی آمریکا به‌ویژه در جهان اسلام را ترمیم کنند. یکی از ابزارهای آمریکا، استفاده از ظرفیت‌های دیپلماسی علم و فناوری بوده اس...

full text

دیپلماسی فرهنگی ترکیه در آسیای مرکزی: فرصت‌ها و چالش‌های پیش‌رو

فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و قبول استقلال چهارده جمهوری آن از یک سو مرزهای تاریخی شوروی سابق را با همسایگان جنوبی و شرقی ناپدید ساخت و از سوی دیگر، منطقه حایل و وسوسه‎انگیزی برای رقابت و نفوذ قدرت‎های منطقه‎ای و برون‎منطقه‎ای به وجود آورد. در میان مدعیان نفوذ در منطقه، ترکیه به جهت اشتراک زبانی و تا حدودی تاریخی با ساکنان این جمهوری‌های تازه‌ استقلال‌یافته از جایگاه ویژه‌ا...

full text

دیپلماسی آموزشی جمهوری اسلامی ایران در آسیای مرکزی

بهره گیری از ظرفیت‌های آموزشی  به ویژه در حوزه آموزش عالی در جهت بسط تفاهم و درک مشترک و تصویر سازی مثبت از کشور را می‌توان دیپلماسی آموزشی نامید که خود یکی از ارکان دیپلماسی فرهنگی قلمداد می‌گردد. امروزه بسیاری از کشورها با استفاده از کانال ارتباطی دانشگاهی در صدد افزایش قدرت نرم خود برآمده‌اند. مبادلات آموزشی و ایجاد شعب دانشگاهی در نقاط مختلف جهان به ویژه در کشورهایی که زمینه‌های فرهنگی ...

full text

آب و توسعه پایدار در آسیای مرکزی

آب در همه ابعاد زندگی انسان نقش حیاتی دارد و برای توسعه در بخش‌های کشاورزی، صنعت و توسعه انسانی ضروری است. آب قابل استفاده انسان منبع کمیابی است که توزیع ناموزونی دارد و در بسیاری نقاط جهان، مانند مناطق خشک و نیمه‌خشک فشار آب و کمبود آن بسیار برجسته و مدیریت منابع یکی از مهم‌ترین اولویت‌ها است. منطقه آسیای مرکزی یکی از این مناطق است و افزون بر خشکی، ساختار کشاورزی آن را به شدت نسبت به کاهش ...

full text

مساله آب و روابط کشورهای آسیای مرکزی

چکیده موضوع آب در آسیای مرکزی که سیاست های توسعه اقتصادی شوروی سابق آن را برجسته تر کرده است، در کنار دیگر چالش های میان کشورهای آسیای مرکزی مطرح است. ناتوانی کشورهای آسیای مرکزی در حل این مشکل، زمینه را برای دخالت کشورهای دیگرفراهم کرده است. وابستگی پنج جمهوری به منبعی واحد در توسعه اقتصادی، حل مسئله را دشوارتر کرده است. مساله، مرز آبی و کنترل بر آن نیست که با قراردادی دو جانبه بر طرف شود،...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 12  issue 1

pages  199- 218

publication date 2019-03-21

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023